Opname: Film Collectief Curieus Hasselt 

Zondag 30 juli 2017 ging de eenmalige Sacramentsprocessie door in de Abdij van Herkenrode. Het was een verderzetting van een traditie die honderden jaren lang bestond en die 700 jaar geleden startte, toen de bloedende hostie naar de abdij werd gebracht. Naar aanleiding van die verjaardag nam de Erfgoedkring Herkenrode-Kuringen het initiatief om die eenmalig te herhalen. In een parcours van 1 km meter werd het Heilig Sacrament over het domein gedragen, met zang, muziek, vaandels, schilden en bloemen.

Met dank aan Els Schepers voor de talrijke mooie foto's. 

Foto's: Els Schepers

Naar aanleiding van de 700ste verjaardag van het Sacrament van Mirakel neemt de Erfgoedkring Herkenrode-Kuringen het initiatief om de traditie van de sacramentsprocessie, die de Kanunnikessen van het Heilig Graf tot begin deze eeuw jaarlijks organiseerden, éénmalig te herhalen.

Op zondag 30 juli wordt in een parcours van 1 km het Heilig Sacrament over het domein gedragen, met zang, muziek, vaandels, schilden en bloemen. Dit alles twee dagen voor de 700ste verjaardag van de overbrenging van de miraculeuze hostie van Viversel naar Herkenrode.

De dagindeling ziet eruit als volgt: Om 10 uur Eucharistieviering in de Kanunnikessenkerk (Herkenrode) voorgegaan door Mgr. Hoogmartens. Daarna is het gelegenheid tot aanbidding van het Sacrament. Om 14 uur vertrekt de processie. Daarna tot 17 uur is er terug gelegenheid tot aanbidding van het Sacarment.

Naar aanleiding van de viering van 700 jaar wordt in Viversel een Mirakelspel opgevoerd (4-5-6-11-12-14-15 augustus). Lees meer over de bloedende hostie en over het Mirakelspel in Viversel

Bron: Erfgoedkring Herkenrode-Kuringen

=> Tekst gaat verder onder de affiche

De  ‘bloedende hostie’ die vandaag in de Hasseltse Sint-Quintinuskerk bewaard wordt, is 700 jaar oud. In Hasselt, Heusden-Zolder en Lummen worden er activiteiten georganiseerd om die verjaardag te vieren. En ook op Abdijsite Herkenrode, waar de bloedende hostie het leeuwendeel van haar bestaan bewaard werd. ‘Tot aan de Franse revolutie konden bedevaarders de bloedende hostie in abdijkerk aanbidden en tot 15 jaar geleden werd dit door de zusters Kanunnikessen van het Heilig Graf jaarlijks herdacht via een processie over het domein,’ zegt coördinator Ginny Haesevoets. ‘Voor de 700ste verjaardag van de hostie, laten we voor één keer opnieuw een processie uitgaan op de site.’

Traditie herleeft op Herkenrode

Initiatiefnemers voor de processie zijn de vrijwilligers van de Erfgoedkring Herkenrode-Kuringen. Voorzitter André Convents: ‘Tot 2002 organiseerden de zusters van het Heilig Graf hier nog processies op Sacramentsdag (15 juni). Wij hebben ervoor gekozen om de datum van de processie te verschuiven naar 30 juli, twee dagen voor de 700ste verjaardag van de overbrenging van de bloedende hostie naar de Herkenrodeabdij, in 1317.’

Na de eucharistieviering, voorgegaan door bisschop Mgr. Hoogmartens om 10 uur in de kloosterkerk, is er de mogelijkheid tot aanbidding van het Heilig Sacrament. ‘En op de plaats van de eerste abdijkerk wordt een rustaltaar voorzien, waar de bloedende hostie gezegend zal worden,’ zegt Marc Willems, lid van de Erfgoedkring. ‘Zo ontvangt abdis Margaretha Van Stein op symbolische wijze na 700 jaar het Heilig Sacrament opnieuw op Herkenrode.’

Het geheel is meer dan de som van de delen

Om 14 uur start de processie aan de kloosterkerk. De route die gevolgd wordt gaat over het hele domein van Abdijsite Herkenrode en is ongeveer één kilometer lang.

De Erfgoedkring wordt voor de processie gesteund door Het Broederschap van het Heilig Sacrament van Hasselt, maar ging op zoek naar nog meer partners voor deze unieke gebeurtenis: ‘Vooraan in de processie loopt de enige Vlaamse Garde Civique,’ zegt Marc Willems. ‘Er lopen leden van de Landelijke Gilde Kuringen en de Zuid-Limburgse Molenvrienden mee. De Harmonie van Kuringen is volop aan het oefenen om te stappen, de koren van Viversel en Stokrooie bundelen de krachten en repeteren samen, de Mijnwerkers Brancardiers zullen het baldakijn dragen, de broederschap van Sint-Gertrudis Kuringen zal de flambouwen dragen en er is swingende muziek van het gospelkoor de Mystical Singers. Sowieso is iedereen welkom om mee op tocht te gaan of de processie te aanschouwen.’

Om het geheel helemaal af te maken, zorgt de Herkenrodeboer ook voor schaapjes in de wei. Karolien Mondelaers, schepen van cultuur en toerisme en tevens voorzitter van Abdijsite Herkenrode: ‘Het is weer een mooi voorbeeld van hoe de verschillende partners op en rond Abdijsite Herkenrode de activiteiten samen tot leven doen komen. Tijdens het weekend van de Sacramentsprocessie is het – helemaal in de traditie van hoogdagen – opnieuw feest op de site. Tijdens het Baie Lekker Foodtruckfestival kan je kennis maken met allerlei lekkers uit heel de wereld.’

Andere activiteiten in het kader van de 700ste verjaardag

Niet alleen op Abdijsite Herkenrode is het deze zomer feest. Op alle plaatsen waar de beleving en verering van de bloedende hostie de afgelopen eeuwen levendig was, worden activiteiten georganiseerd. Wie wil proeven van die grote variatie, kan een fietstocht maken die langs Viversel, Lummen, Abdijsite Herkenrode en Hasselt passeert. ‘Op alle locaties die verband houden met de verering van de hostie, lees je meer achtergrondinformatie.

In Viversel, waar de hostie in 1317 begon te bloeden, organiseert het parochiale comité al voor de 40ste keer een processie van de Sint-Quirinuskerk richting Sacramentskapel – centraal op Circuit Zolder – waar de eucharistie opgedragen wordt. In de processie worden de mirakelen van 1317 uitgebeeld. Rond Sacramentsdag brengen bovendien meer dan 200 spelers en figuranten het verhaal van de bloedende hostie tot leven in een sfeervol openluchtspel.’

De broederschap van het Heilig Sacrament van Mirakel organiseert daarnaast een symposium en een 40-urige aanbidding van het Sacrament van Mirakel, in de Sint-Quintinuskathedraal. In de kathedraal is er ook een fototentoonstelling en werd de bloemenversiering geïnspireerd op het verhaal van de bloedende hostie. Een ‘sprekende klok’, die in de beiaardtoren hangt, vertelt haar eigen mirakel. De Provinciale Bibliotheek Limburg brengt devotie in Limburg in beeld met objecten uit de eigen erfgoedcollectie. Het Stadsmus en de PBL organiseren ook lezingen die de context van religie in de middeleeuwen schetsen. Kunstgalerij De Mijlpaal brengt met de expo ‘Celibataire diva’s’ actuele kunstenaars samen, die op de snijlijn tussen het spirituele en het wereldlijke werken. Tot slot zijn er twee diepgaande publicaties over 700 jaar mirakel en monstrans.

De kern van het mirakel, de hostie zelf, vind je vandaag in de Sint-Quintinuskathedraal; de houder waarin de hostie eeuwenlang bewaard werd, vormt het uitgangspunt van de expo ‘Mirakel en Monstrans. Het verhaal van een Vlaams topstuk’, in Het Stadsmus, die het verhaal vanuit verschillende perspectieven benadert: geschiedenis, kunstgeschiedenis, wetenschap en religie.

Een mirakel?

Feit: de hostie – die sinds 1804 in de Sint-Quintinuskathedraal bewaard wordt – heeft een roodbruine verkleuring. Voor de kapelaan was die verkleuring in 1317 het bewijs dat Christus aanwezig is in de hostie. Hij zag er een mirakel in; ook in de gebeurtenissen die zich voordeden toen hij de hostie naar de Herkenrodeabdij bracht: de schapen knielden spontaan, de klokken begonnen spontaan te luiden, … In Herkenrode werd de hostie in een gouden torenmonstrans geplaatst en kwam de verering helemaal op gang.

‘Vandaag kijken we met een andere bril naar het fenomeen,’ zegt Tony Waegeman, curator van de expo in Het Stadsmus en auteur van de bijhorende publicatie. ‘Zo weten we dat de periode rond 1317 in onze streken bijzonder nat en koud was, ideale omstandigheden voor de schimmel Bacterium Serratia marescens. Mogelijk schuilt daarin een verklaring. Maar voor de middeleeuwse mens, die zijn geloof zeer visueel, zintuigelijk en letterlijk beleefde, was een bloedende hostie haast onweerlegbaar bewijs. Voor de volledigheid: ook tijdens de middeleeuwen was het voer voor discussie en had je tot op het hoogste niveau in Rome discussies over een letterlijke versus een symbolische aanwezigheid van Christus in de hostie.’

Een Vlaams topstuk en cultureel erfgoed

Feit of fictie, in ieder geval heeft de ‘bloedende hostie’ aanleiding gegeven tot een schat aan prachtig cultureel erfgoed. Eén voorwerp springt er bovenuit: de torenmonstrans, waarin de zusters in Herkenrode de hostie in 1317 veiligstelden. Ann Delbeke, coördinator van Het Stadsmus, waar de monstrans vandaag bewaard wordt: ‘Hoewel de monstrans al bestond voordat de hostie begon te bloeden, is ze doorheen de eeuwen hét cultusobject van de bloedende hostie geworden. In 2011 plaatste de Vlaamse overheid de monstrans op de Vlaamse Topstukkenlijst: deze voorwerpen mogen Vlaanderen niet verlaten omwille van hun grote cultuurhistorische betekenis. Onderzoek wees uit dat het de oudst bekende monstrans ter wereld is.’

Bron: Perstekst Stad Hasselt